Redaktor
Izabela Dąbrowska
Projekt okładki
Lila Wyszkowska, Jarosław Dzierniejko
Korekta
Joanna Krukowska
Konsultacja historyczna
Ewa Rogalewska
Fotografia na okładce
Izabela Dąbrowska
Opracowanie
Barbara Popławska
Wydawca
WOAK w Białymstoku (2011)
Druk
Drukarnia „Biały Kruk”
Białystok, ul. Kleeberga 14 B
tel. 85 7404704, e-mail: druk@bialykruk.com
il. str. 304, format 12,5×19,5 cm
Patronat: www.e-kultura.pl
© Copyright by WOAK, Białystok 2011
© Copyright by Kamilla Przychodzień, 2011
ISBN 978-83-60308-32-5
Wydanie tomiku ufundował Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku jako nagrodę w II edycji Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego „Tutaj jestem”.
„Śladami twoich stóp” to debiutancka powieść, którą wydano jako nagrodę w II edycji Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego „Tutaj jestem”, organizowanego przez WOAK. Książka świetnie wpisuje się w motto konkursu: Tutaj jestem, gdzie byłem, gdzie się urodziłem. /Tu się wychowałem i tutaj zostałem. /Mogłem jechać, wyjechać i stad się oddalić, /ale jednak zostałem z tymi co zostali. Napisana wyjątkowo starannym językiem, przenosi nas do Białegostoku zarówno tego współczesnego, jak i tego z początków XX w, wtajemniczając nas jednocześnie w niezwykły klimat naszego miasta, które powinno być powodem do dumy, a nie kompleksu Polski wschodniej.
Powieść przedstawia losy kilku pokoleń rodziny, której protoplastką jest Anna Kowalska, ur. w 1906 r. Autorka prowadząc dwutorową narrację z perspektywy głównych bohaterek (Hanah i Anny), porusza zarówno wątki historyczne, jak i społeczne wielokulturowego miasta, pokazując, jak wyjątkową i jednocześnie nieodkrytą przestrzenią jest Białystok. Tak, jak wyjątkową przestrzenią jest przewijający się w powieści motyw „domu z duszą” – ważnego dla autorki, bo rodzinnego, przez który to przewinęło się wiele pokoleń ludzi o różnych wyznaniach i narodowościach.
W powieść wplecione są opisy dotyczące życia codziennego w Białymstoku, nazwy dawnych ulic, ponadto akcja umiejscowiona jest w instytucjach, które istniały naprawdę (np. sierociniec ss. szarytek, hotel Ritz, zakład fotograficzny Szymborskiego), a także wprowadzone są elementy charakterystycznego miejscowego dialektu. Istotne wydaje się być również, poprzez uczynienie bohaterami powieści członków żydowskiej rodziny Sapertów, opisanie stosunków, obyczajów wieloetnicznego miasta, przede wszystkim zaś kultury żydowskiej, widzianej z perspektywy dziewczynki wyznania katolickiego.
Książka, choć wydawać by się mogło „lekka”, ma w sobie jednocześnie wiele głębokich wartości i przemyśleń. Prócz tego, co już wcześniej zostało wspomniane, dotyka kwestii niezwykle istotnej i ponadczasowej – poszukiwania własnej tożsamości, własnych korzeni – poszukiwania siebie w przeszłości przodków, w losach naszych bliskich.„Są opowieści uniwersalne, mówiące o naturze człowieka, i jednocześnie głęboko osadzone w konkretnym miejscu i czasie. Do nich z całą pewnością zalicza się powieść Kamilli Przychodzień. Opisany przez autorkę Białystok wygląda zupełnie inaczej niż dzisiejsze miasto. Rzadko bowiem odnajdujemy w nim ślady dawnej przeszłości. Co nie znaczy, że ich nie ma. Bo wystarczy tylko wziąć do ręki dobry przewodnik i zatopić się w magiczną przestrzeń stolicy Podlasia. Takim przewodnikiem może być między innymi ta książka, choć jest to przede wszystkim historia ludzi poszukujących prawdy o sobie samych i śladów swoich bliskich. Bohaterowie Kamilli Przychodzień mieszkają w Białymstoku współczesnym i tym sprzed prawie 100 lat. Ta podwójna perspektywa pozwala nam zajrzeć w głąb historii i pochylić się nad krętymi ścieżkami ludzkiej egzystencji. (…) Na taką książkę Białystok czekał od dawna”.
Dominik Sołowiej
„(…) Pomysł dwutorowej narracji w powieściowej realizacji Kamili Przychodzień sprawdza się znakomicie. W przestrzeni obu tych światów, konsekwentnie od początku do końca, momentami może nawet z przesytem i przekolorowaniem, Autorka umieściła Białystok. Z jego historią, nieraz bardzo bolesną; z jego architekturą, z ludźmi, obyczajami, wiarą i niewiarą, religijnością i – powiedzielibyśmy dziś wielokulturowością. Jest rzeczą oczywistą, że specjaliści i badacze historii w jej różnorodnych obszarach, mogą znaleźć w tej debiutanckiej powieści uchybienia i niedostatki. Krytycy literatury, badacze języka i spece od fabuły z pewnością również dołożyć by mogli swoje trzy grosze. I mogą mieć rację. Ale, proszę mi wierzyć, Czytelnikowi, który skończywszy lekturę powieści Kamilli Przychodzień otrze ukradkiem płynącą po policzku łzę – jest to naprawdę obojętne”.
Wiesław Szymański
„Opis życia codziennego w getcie białostockim, lutowej akcji 1943 r. i wreszcie wydostanie się głównej bohaterki poza getto, do partyzantów, są sfabularyzowaną wersją losów Żydów białostockich, którzy spisywali po wojnie swoje wspomnienia (zauważamy nawiązania do szczegółów opisanych m.in. przez Felicję Nowak, Chaję Grosman, czy Bronię Klibańską-Winicką). Przedstawiając losy polskie i żydowskie, nie ucieka też Kamilla Przychodzień od ukazania różnych postaw mieszkańców Białegostoku, a także wielu poziomów owych skomplikowanych wzajemnych stosunków, powiązań, czasem uprzedzeń i stereotypowych wyobrażeń, ale również szlachetnych postaw i przyjaźni (…) Te wszystkie wątki – historyczne, społeczne, miłosne, czynią z książki powieść o Białymstoku, z utylitarną funkcją przedstawienia społecznej historii w sfabularyzowanych wątkach, w zamyśle po trosze tendencyjną, z tezą o możliwości współistnienia i wzajemnego zrozumienia oraz koegzystencji różnych kultur wieloetnicznego miasta”.
Ewa Rogalewska